Mediacja to proces, w którym dwie skonfliktowane strony (najczęściej osoby) postanawiają odzyskać równowagę komunikacji. Oznacza to, że gdy w naszym życiu napotykamy sytuacje o charakterze spornym, sytuacje, w których z jakiegoś powodu nie potrafimy zrozumieć lub usłyszeć drugiego człowieka, a także gdy z jakiegoś powodu jesteśmy niezrozumiani lub niesłyszani, możemy sięgnąć po narzędzie jakim jest MEDIACJA, aby wyrównać to, co blokuje zrozumienie. Najczęściej blokerem porozumienia jest silny stres towarzyszący przeżywaniu pewnych sytuacji lub nagromadzone emocje związane z drugą stroną relacji. W procesie mediacji, przy udziale mediatora, osoby posiadającej warsztat z zakresu regulacji procesu komunikacji, możemy odzyskać równowagę relacji, wypowiedzieć i nazwać swoje potrzeby, zadbać o to, aby zostały one zrozumiane. Na powrót odzyskać dynamikę relacji umożliwiającą codzienny kontakt i nieobarczone nagromadzonymi emocjami funkcjonowanie w zakresie krzyżujących się interesów czy ról społecznych.
Czemu więc służy mediacja?
W dużym uproszczeniu mediacja ma nam pomóc osiągnąć taki stan relacji, aby możliwe było samodzielne (bez pośrednictwa czy udziału mediatora) prowadzenie danej relacji, jej przeżywanie, bez dyskomfortu emocjonalnego i stresu jaki towarzyszy nierozwiązanym i eskalującym sporom. Proces mediacji ma zlikwidować napięcie towarzyszące kontaktom z innym człowiekiem, oraz zlikwidować przysłowiowego “gula w gardle”, czyli symptomu wewnętrznego napięcia towarzyszącemu uwikłaniu w sytuacje bez wyjścia. Tym bowiem dla każdej ze stron najczęściej bywa konflikt, sytuacją bez wyjścia, w której każda ze stron straciła umiejętność, możliwość i chęć naprawy procesu komunikacji, a co za tym idzie utraciła możliwość porozumienia. W procesie mediacji uczymy się na nowo słuchać i wypowiadać, komunikować faktami. W sposób rzeczowy i celowy kształtować swoje wypowiedzi, tak aby oznaczały dokładnie to, co chcemy powiedzieć i czego nam potrzeba.
Gdy już nauczymy się na powrót porozumiewać, czyli słyszeć i wypowiadać swoje potrzeby, odzyskujemy drożność procesu. Możemy przekazywać sobie informacje, w sposób niezakłócony. Mediator często bywa żartobliwie określany hydraulikiem relacji – i sądzę, że jest to bardzo właściwe określenie symboliki procesu.
Garść faktów o mediacji
Społeczna Rada ds. Alternatywnych Metod Rozwiązywania Sporów przy Ministrze Sprawiedliwości w Standardach Prowadzenia Mediacji i Postępowania Mediatora z dnia 26 czerwca 2006 r. zdefiniowała Mediację jako dobrowolny i poufny proces, w którym fachowo przygotowana, niezależna i bezstronna osoba, za zgodą stron, pomaga im poradzić sobie z konfliktem.
Z kolei artykuł 3 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/52/WE z dnia
21 maja 2008 r. w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych
definiuje Mediację jako zorganizowane postępowanie o dobrowolnym charakterze, bez
względu na jego nazwę lub określenie, w którym przynajmniej dwie strony sporu próbują same
osiągnąć porozumienie w celu rozwiązania ich sporu, korzystając z pomocy mediatora. Postępowanie takie może zostać zainicjowane przez strony albo może je zaproponować lub zarządzić sąd lub nakazać prawo państwa członkowskiego.
Obie te definicje w sposób wystarczający zakreślają potrzebny obraz podstawowej definicji Mediacji jako procesu. Upraszczając i zbierając ten obraz w całość, należy stwierdzić, że Mediacja to proces, zakładający dążenie do porozumienia, w którym skonfliktowane strony, przy pomocy bezstronnego i neutralnego wobec przedmiotu sporu mediatora, dążą do satysfakcjonującego obie strony zakończenia sporu, przy jednoczesnym maksymalnie pozytywnym i możliwym do osiągnięcia odbudowaniu wcześniejszej relacji. Mediacje nie są negocjacjami, nie jest w nich istotne jak dobrze każda ze stron jest do nich przygotowana, jak biegle i kwieciście się wypowiada, jak dobre sprawia wrażenie – ponieważ dla osoby Mediatora żadna z tych rzeczy nie ma znaczenia. Mediator z założenia nie doradza, nie rozstrzyga i nie wpływa na wynik Mediacji, jest osobą, która w umiejętny sposób kieruje wymiana informacji oraz dba o to, aby w trakcie mediacji stworzyć i utrzymać warunki koniecznie dla zaistnienia dobrej, umożliwiającej zrozumienie i porozumienie komunikacji.
Jakie są rodzaje Mediacji?
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje Mediacji związane ze sposobem jej inicjowania, mediacja sądowa i pozasądowa tzw. umowna:
1) Mediacje sądowe: Mediacje inicjowane na różnych etapach postępowań, inicjowane przez strony, a także przez Sąd. Jeżeli sprawa trafiła już do sądu, może on skierować strony sporu na mediację z urzędu jak i na wniosek stron. Co oznacza, że na każdym etapie sprawy, każda ze stron może samodzielnie o Mediację zawnioskować. Po zawarciu ewentualnej ugody mediacyjnej przed Mediatorem (na które wybór mamy również wpływ) trafia ona do sądu, by została tam zatwierdzona. Tylko w taki sposób zyskuje ona moc prawną ugody sądowej. Wówczas ma ona takie same skutki, jakby została zawarta przed sądem.
2) Mediacja pozasądowa czyli mediacja prowadzona na podstawie umowy o mediację pozasądową. Zwykle ten rodzaj postępowania mediacyjnego inicjowany jest przez jedną ze stron lub zgodnie przez obie strony, kontaktujące się z mediatorem lub składające do wybranego Mediatora WNIOSEK O PRZEPROWADZENIE POSTĘPOWANIA MEDIACYJNEGO. Następnie, jeśli to zasadne, Mediator kontaktuje się z druga stroną sporu ustalając dogodny termin spotkania mediacyjnego. Ugoda mediacyjna w tym przypadku może być zatwierdzona przez sąd na wniosek stron, ugoda zyskuje moc postanowienia sądowego.
Czy do mediacji należy się przygotować?
Tym, co w Mediacji najważniejsze z punktu widzenia wcześniejszego przygotowania to pewna samoświadomość celu Mediacji. Oznacza to, że przystępując do Mediacji powinniśmy wstępnie przemyśleć, na czym zależy nam w tym określonym procesie, oraz jakie rozwiązania danego sporu byłyby dla nas satysfakcjonujące.
W czym Mediacja jest lepsza od postępowania sądowego?
Instytucja mediacji pozasądowej lub sądowej pozwala na skrócenie czasu standardowego postępowania sądowego oraz zmniejszenie kosztów prowadzonego postępowania sądowego. Pozwala także na wypracowanie takiego rozwiązania, które satysfakcjonować będzie obie strony sporu, na co z oczywistych względów miejsca w postępowaniu sądowym nie ma.